Το παλιό σιντριβάνι της Καστανιάς αποτελούσε για 100 χρόνια περίπου το κέντρο των κοινωνικών εκδηλώσεων του χωριού. Οι επισκέπτες του kastoreioportal.gr μπορούν έτσι να αποκτήσουν μια πρώτη εικόνα για τον ρόλο του και τη σπουδαιότητά του για την Καστανιά.
Να σημειωθεί πως οι φωτογραφίες έχουν διασωθεί από τον Γιάννη Αρφάνη, που επί χρόνια προσπαθεί να διασώσει από τη φθορά του χρόνου και την καταστροφή όσα κειμήλια υποπίπτουν στην αντίληψή του, και οι περισσότερες ανήκουν στο αρχείο του Γεωργίου Λάττα, ο οποίος αποτύπωσε με τον φωτογραφικό του φακό άπειρες στιγμές από το παρελθόν μας. Πιθανόν μια-δυο να οφείλονται στον εκλιπόντα Νίκο Γεωργιάδη και οι πολύ παλιές είναι άγνωστου, σε εμάς, δημιουργού
Είναι προφανές πως η πράξη της αποξήλωσής του και η αντικατάσταση από τη διαμόρφωση της πλατείας που θα δουν οι επισκέπτες στις δύο τελευταίες φωτογραφίες είναι η αποθέωση της κακογουστιάς τουλάχιστον που, μεταξύ άλλων, επέβαλε η επτάχρονη δικτατορία στη χώρα.
Η παραδοχή της παμψηφίας των κατοίκων του χωριού πως η απομάκρυνσή του στέρησε τον τόπο από ένα «πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του χωριού και εξαίρετο έργο τέχνης» όπως προσφυώς σχολίασε παλιότερος Καστανιώτης, εκ Καστρίου ορμώμενος θα πρέπει να ευαισθητοποιήσει όλους ώστε και η δική μας συμπεριφορά να μην στερήσει τους μελλοντικούς πολίτες της κοινότητάς μας από παρόμοια μνημεία. Και μνημεία, κατά την εκτίμηση ειδικοτέρων του γράφοντος, αποτελούν και τα τοπωνύμια για τα οποία, ήδη από το 1892, ο έγκριτος ιστορικός Α. Μηλιαράκης προειδοποιούσε:
«Πάσα αντικατάστασις σημερινών ονομάτων δι’ αρχαίων, και πάσα μεταβολή έτι της ρίζης ή των καταλήξεων αυτών, επιχειρουμένη υπό των γεωγραφούντων ή υπό των διοικητικών αρχών άνευ μελέτης, ισοδυναμεί προς καταστροφήν ζωντανών μνημείων της ελληνικής Ιστορίας και της γλώσσης».
Κατά τον Μηλιαράκη τα τοπωνύμια «αποτελούν ούτως ειπείν επιγραφάς γεγλυμμένας επί του εδάφους» και «είναι ζώντα ιστορικά και γλωσσικά μνημεία, έχοντα ως προς τούτο την αυτήν αξίαν, οίαν και αι επί λίθων, μετάλλων και κεράμων επιγραφαί, ας κατέλιπον αι προγενέστεραι γενεαί. Πολλάκις εν ελλείψει πηγών εκ της εννοίας των ονομάτων τούτων και του σχηματισμού δύνανται να εξαχθώσιν ιστορικά συμπεράσματα αναμφιρήστου ακριβείας…».
Και φτάνουμε έτσι σήμερα το Καστανιώτικο Ποτάμι, γνωστό εδώ και 300 χρόνια, να έχει μετονομαστεί σε Κάστορα, τα Ντεμίρια το ίδιο, με αποτέλεσμα να διαβάζουμε σε κατά τα άλλα ευνοϊκή για το χωριό αναφορά σε ταξιδιωτική ιστοσελίδα πως το όνομα του χωριού προέρχεται από το ποτάμι!!!
Στην πρώτη φωτογραφία, του 1906, το σιντριβάνι διακρίνεται κάτω αριστερά με παγκάκια και δέντρα, πιθανώς ακακίες. Αυτή είναι, μάλλον, η παλιότερη φωτογραφία στην οποία απεικονίζεται. Δεξιά, ο ναός της Γέννησης της Θεοτόκου δεσπόζει του πλάνου ενώ στο βάθος φαίνεται καθαρά ο πύργος του Τζωρτζάκη που κάηκε από τους Γερμανούς στη "μεγάλη επιδρομή".
Φωτογραφία 2η Ακόμη μια παλιά φωτογραφία του σιντριβανιού. Πιθανόν και πριν την φωτογραφία του 1906, αν κρίνει κανείς από την κατάσταση του οδοστρώματος, από το γεγονός πως δεν υπάρχουν παγκάκια και, ίσως, από την αμφιεση των εικονιζομένων. Πάντως τα δέντρα μοιάζουν να είναι της ίδιας, περίπου, ηλικίας.
Φωτογραφία 3η. Δύσκολο να χρονολογηθεί η παρούσα φωτογραφία. Είναι άγνωστος ο φωτογράφος και η χρονολογία. Μια πρώτη εκτίμηση με βάση τις ενδυμασίες των απεικονιζομένων, την κατάσταση του σπιτιού δεξιά κάτω, και των δένδρων δείχνει να είναι της ίδιας περίπου εποχής με τις πρώτες δύο φωτογραφίας.
Φωτογραφία 4η. Η χρονολόγηση αυτής της φωτογραφίας είναι γνωστή, αφού περιλαμβάνεται σε άλμπουμ του 1932 που εξέδωσε ο μακαρίτης Γεώργιος Λάττας.
Φωτογραφία 5η-6η. Το σιντριβάνι διαδραμάτισε ρόλο σε όλες τις σημαντικές στιγμές της ιστορίας του χωριού. Μάρτυρες οι δύο παραπάνω φωτογραφίες, που απεικονίζουν στρατεύσιμους κατά την επιστράτευση του 1940.
Φωτογραφία 7η-8η. Το σιντριβάνι στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Φωτογραφίες 9η,10η,11η, 12η. Το σιντριβάνι δεσπόζει σε μαθητικές παρελάσεις και εκδηλώσεις στην αρχή της δεκαετίας του 1960.
Φωτογραφίες 13η και 14η. Η πλατεία όπως διαμορφώθηκε, χωρίς το σιντριβάνι. Η χρονολογία στην τελευταία φωτογραφία (1962) έχει τεθεί εκ παραδρομής. Πιθανότατα πρόκειται για φωτογραφία του 1972.
Δ. Π.
