Γράφει ο Ευάγγελος Ανδριανός
Σε απόσταση είκοσι πέντε χιλιομέτρων βορείως της Σπάρτης και κοντά στη δεξιά όχθη του Ευρώτα είναι το χωριό Πελλάνα, στη θέση ακριβώς που ήταν χτισμένη η αρχαία Πελλάνα. Στη βόρεια άκρη του χωριού υπάρχουν δύο λαξευτοί μυκηναϊκοί τάφοι, μοναδικοί στο είδος τους γιατί είναι λαξευτοί και σε μεγαλύτερο μέγεθος από τους τάφους των Μυκηνών και της Πύλου που είναι κτιστοί θολωτοί.
Ο καθηγητής αρχαιολογίας κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος είναι βέβαιος ότι η Μυκηναϊκή Σπάρτη ήταν στη θέση της Πελλάνας και όχι στη θέση της σημερινής Σπάρτης και ότι εκεί φιλοξενήθηκαν ο Τηλέμαχος και ο γιος του Νέστορος ο Πεισίστρατος, όταν πήγαν στη Σπάρτη για να μάθουν τι απέγινε ο Οδυσσέας. Τη βεβαιότητα αυτή στηρίζει στο γεγονός ότι στη θέση αυτή υπάρχουν τα τέσσερα στοιχεία που, κατά τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέρεμυ Ράττερ (Jeremy Rutter), πρέπει να συντρέχουν απαραιτήτως για να χαρακτηρισθεί μία περιοχή ως κέντρο μυκηναϊκού πολιτισμού: 1. Ακρόπολη επί υψώματος προστατεμένη με κυκλώπειο τείχος, 2. Βασιλικό νεκροταφείο με βασιλικούς τάφους παρόμοιους με τους θολωτούς τάφους των Μυκηνών και της Πύλου αλλά και άλλους κιβωτιόσχημους τάφους, 3. Υπόγειο υδραγωγείο που να εφοδιάζει την ακρόπολη με νερό σε περίπτωση πολιορκίας και 4. Μέγαρο όπως αυτό που περιγράφεται από τον Όμηρο και άλλες εγκαταστάσεις για να λειτουργεί το όλο συγκρότημα ως διοικητικό κέντρο. Κατά τον κ. Σπυρόπουλο και τα τέσσερα αυτά στοιχεία στον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας, δεδομένου δε ότι πουθενά αλλού στη Λακωνία δεν υπάρχουν παρόμοιοι τάφοι, δεν μπορεί να ήταν αλλού η πρωτεύουσα του μυκηναϊκού βασιλείου της Λακωνίας. Εκτός από τα στοιχεία αυτά, υπάρχουν εκεί και επί πλέον άλλα από τα οποία αποδεικνύεται ότι, χίλια χρόνια πριν από την εγκατάσταση των Αχαιών Μυκηναίων, είχε αναπτυχθεί εκεί ο πολιτισμός των Μινύων οι εγκαταστάσεις του οποίου προσήλκυσαν την εγκατάσταση των Αχαιών. Όλα αυτά αναπτύσσει ο κ. Σπυρόπουλος στο τρίτομο, χιλίων πεντακοσίων σελίδων βιβλίο του «Η Λακεδαίμων».
Σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας έχει εγκαταλειφθεί πλήρως, οι λαξευτοί τάφοι έχουν συληθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια και σ’ αυτούς βρίσκουν καταφύγιο τα ζώα που βόσκουν στην περιοχή. Τα πάρα πολλά και σημαντικότατα άλλα στοιχεία που έχουν ανακαλυφθεί τα τελευταία χρόνια, η αρχαιολογική υπηρεσία δεν τα έχει αναδείξει, για άγνωστους λόγους, για τους οποίους κάποιοι πρέπει να έχουν παντός είδους ευθύνες, αλλά τα έχει σκεπάσει με στέγαστρα και επιχωμάτωση και έτσι αυτά που έμειναν ασφαλισμένα επί τρεις χιλιάδες χρόνια στα βάθη της γης, τώρα επειδή τα έφερε στην επιφάνεια η αρχαιολογική σκαπάνη, καταστρέφονται και αποτελούν λεία των αρχαιοκαπήλων οι οποίοι έκαναν ήδη την πρώτη τους επίθεση.
Σε πολύ μικρή απόσταση από εκεί, περνάει ο νέος σύγχρονος δρόμος Λεύκτρου-Σπάρτης που συντομεύει σε δυόμισι ώρες τη διαδρομή Αθήνας-Σπάρτης. Ο τουρίστας που θα κατεβαίνει για τη Σπάρτη και το Μυστρά, θα θέλει να επισκεφτεί και την αρχαία Πελλάνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα και τους βασιλικούς τάφους που είναι μοναδικοί, όχι μόνο σε όλη τη Λακωνία, αλλά και σε όλη την περιοχή του μυκηναϊκού πολιτισμού, λόγω της κατασκευής τους ως λαξευτών και του μεγέθους τους που ξεπερνάει όλους τους γνωστούς παρόμοιους βασιλικούς τάφους. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να αξιοποιηθεί και να αναδειχθεί ο χώρος , όχι μόνο με τη διάθεση των αναγκαίων κονδυλίων, αλλά και με τη διευκόλυνση της προσβάσεως από το νέο δρόμο και, κυρίως, με μία ευρείας εκτάσεως εκστρατεία ενημερώσεως του ελληνικού και του παγκοσμίου κοινού. Όταν οι Μυκήνες και η Πύλος δέχονται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, εύκολα μπορεί να υπολογίσει κανείς πόσο μεγάλη ανάπτυξη θα φέρει στην περιοχή η ανάδειξη του σημαντικότατου αυτοί αρχαιολογικού χώρου.
Η κ. Υπουργός πολιτισμού που, ως καλλιτέχνιδα έχει περισσότερη ευαισθησία για τον πολιτισμό μας, ας στρέψει την προσοχή της στα αρχαία μνημεία μας και ας διαθέσει τα αναγκαία κονδύλια για να αξιοποιηθεί ο χώρος και να αναδειχθεί άλλο ένα κέντρο του πολιτισμού μας.
Ευάγγελος Ανδριανός
