Τα τελευταία χρόνια, πολυάριθμες φυσικές καταστροφές έπληξαν όλες τις περιοχές της ΕΕ, προκαλώντας εκατοντάδες θύματα και ζημιές δισεκατομμυρίων σε υποδομές. Το rescEU θα ενισχύσει τον υπάρχοντα μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ με σκοπό την καλύτερη προστασία των πολιτών. Συγκεκριμένα, θα δημιουργηθεί μία νέα ευρωπαϊκή εφεδρεία ικανοτήτων, η οποία θα περιλαμβάνει αεροσκάφη δασοπυρόσβεσης, ειδικές αντλίες νερού, ομάδες έρευνας και διάσωσης σε αστικό περιβάλλον, κινητά νοσοκομεία και ιατρικές ομάδες έκτακτης ανάγκης.

Με την ευκαιρία αυτή, ο Πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε τα εξής: «Μια Ευρώπη που προστατεύει τους πολίτες πρέπει να ενεργεί έγκαιρα στις κρίσιμες στιγμές. Όταν μια επικίνδυνη δασική πυρκαγιά ή μια πλημμύρα ξεπερνά τις εθνικές ικανότητες αντίδρασης, οι πολίτες μας θέλουν έργα και όχι λόγια. Το rescEU θα παρέχει έμπρακτη αλληλεγγύη στα κράτη μέλη που πλήττονται από καταστροφές.»

Ο Επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων Χρήστος Στυλιανίδης δήλωσε τα εξής: «Οι φυσικές καταστροφές δεν γνωρίζουν σύνορα και η κλιματική αλλαγή αυξάνει τους κινδύνους και τις επιπτώσεις τέτοιων καταστροφών. Με το rescEU, ο τωρινός μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ θα αναβαθμιστεί. Η σημερινή θετική εξέλιξη αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει βούληση, βρίσκεται πάντα λύση. Εκφράζω τις ευχαριστίες μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ειδικότερα στα μέλη του Κοινοβουλίου, Ελιζαμπέτα Γκαρντίνι, εισηγήτρια, και Χοσέ Μανουέλ Φερνάντεζ, συντάκτη του προϋπολογισμού, καθώς και στην αυστριακή προεδρία για τον καθοριστικό ρόλο τους. Με τον αναβαθμισμένο μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ θα εξασφαλιστούν περισσότερες ικανότητες, καλύτερος συντονισμός μεταξύ των κρατών μελών και, πάνω απ΄ όλα, αποτελεσματικότερη αλληλεγγύη προς τους πολίτες μας. Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή λύση σε μια ευρωπαϊκή πρόκληση.»

Ενίσχυση των ευρωπαϊκών ικανοτήτων αντίδρασης

Οι ικανότητες αντίδρασης της ΕΕ θα ενισχυθούν με τα παρακάτω μέτρα:

• Δημιουργία, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, μιας κοινής ευρωπαϊκής εφεδρείας ικανοτήτων αντίδρασης σε καταστροφές. Η εφεδρεία αυτή θα περιλαμβάνει πυροσβεστικά αεροσκάφη καθώς και άλλα μέσα αντίδρασης σε καταστάσεις, όπως, ιατρικά περιστατικά έκτακτης ανάγκης, ή χημικά, βιολογικά, ραδιολογικά και πυρηνικά συμβάντα·
• Συγχρηματοδότηση των επιχειρησιακών δαπανών, όταν οι ικανότητες του rescEU χρησιμοποιούνται για επιχειρήσεις του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ·
• Συγχρηματοδότηση της ανάπτυξης των ικανοτήτων του rescEU·
• Αύξηση της χρηματοδότησης για ικανότητες που εντάσσονται στην ευρωπαϊκή δεξαμενή πολιτικής προστασίας, μεταξύ άλλων, όσον αφορά την προσαρμογή, την επισκευή και τη χρησιμοποίησή τους (εντός της Ένωσης) και το κόστος μεταφοράς (εκτός Ένωσης).

Στήριξη της πρόληψης καταστροφών και της ετοιμότητας αντιμετώπισής τους

Η ΕΕ θα αυξήσει τη βοήθεια προς τα κράτη μέλη ώστε αυτά να βελτιώσουν τη διαχείριση των κινδύνων καταστροφών:

• Θέσπιση ενός απλουστευμένου πλαισίου υποβολής αναφορών, το οποίο θα εστιάζει σε βασικούς κινδύνους διασυνοριακού χαρακτήρα καθώς και σε κινδύνους με χαμηλή πιθανότητα εμφάνισης αλλά με σοβαρές επιπτώσεις·
• Στήριξη στα κράτη μέλη προκειμένου αυτά να ενισχύσουν τα υφιστάμενα μέτρα τους, μέσω διαβουλεύσεων, αποστολών εμπειρογνωμόνων και συστάσεων παρακολούθησης·
• Ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών, μέσω της σύστασης ενός νέου δικτύου γνώσεων πολιτικής προστασίας της ΕΕ.

Επόμενα βήματα: Μετά την χθεσινή πολιτική συμφωνία, το rescEU θα πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ.

Ιστορικό

Γιατί χρειαζόμαστε το rescEU; Η λειτουργία του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ βασίζεται σήμερα σε ένα σύστημα μέσω του οποίου η ΕΕ συντονίζει την εθελοντική προσφορά βοήθειας των συμμετεχόντων κρατών σε μια χώρα που ζητά βοήθεια. Η προσφορά της βοήθειας συντονίζεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών που εδρεύει στις Βρυξέλλες. Τα τελευταία χρόνια, οι ακραίες καιρικές συνθήκες και άλλα φαινόμενα έφεραν στα όριά της την ικανότητα αλληλοβοήθειας των κρατών μελών, ειδικά όταν αρκετά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα τον ίδιο τύπο καταστροφής. Στις περιπτώσεις που τα διαθέσιμα μέσα είναι περιορισμένα ή ανύπαρκτα, η ΕΕ δεν διαθέτει εφεδρική ικανότητα να συνδράμει τα κράτη μέλη που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν. Επιπλέον, οι νέες μορφές κινδύνων δημιουργούν την ανάγκη συλλογικού σχεδιασμού των ικανοτήτων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση κινδύνων με χαμηλή πιθανότητα εμφάνισης αλλά με σοβαρές επιπτώσεις. Τέτοιες ικανότητες δεν διαθέτουν αυτή τη στιγμή τα κράτη μέλη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει βιώσει πολλές καταστροφές με απώλεια ανθρώπινων ζωών και άλλες επιζήμιες συνέπειες για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τις κοινότητες και το περιβάλλον. Μόνο το 2017, 200 άτομα έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας φυσικών καταστροφών στην Ευρώπη. Το οικονομικό κόστος είναι επίσης τεράστιο: ζημίες ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ καταγράφηκαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο το 2016.