Για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή προτείνει τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής για τη συνοχή, η οποία αποτελεί τη βασική επενδυτική πολιτική της ΕΕ και μία από τις πλέον απτές εκφράσεις της αλληλεγγύης.
Η οικονομία της ΕΕ ανακάμπτει, αλλά απαιτούνται πρόσθετες επενδυτικές προσπάθειες για να αντιμετωπιστούν οι επίμονες διαφορές μεταξύ και εντός των κρατών μελών. Με προϋπολογισμό ύψους 373 δισ. ευρώ [1] για αναλήψεις υποχρεώσεων, για την περίοδο 2021-2027, η μελλοντική πολιτική συνοχής διαθέτει την επενδυτική ισχύ για να γεφυρωθούν αυτές οι διαφορές. Οι πόροι θα εξακολουθήσουν να επικεντρώνονται στις περιφέρειες που τους χρειάζονται περισσότερο για να συγκλίνουν με την υπόλοιπη ΕΕ. Ταυτόχρονα, θα εξακολουθήσει να υπάρχει ισχυρή και άμεση σύνδεση ανάμεσα στην ΕΕ και τις περιφέρειες και τις πόλεις της.
Ο Αντιπρόεδρος, αρμόδιος για την Απασχόληση, την Ανάπτυξη, τις Επενδύσεις και την Ανταγωνιστικότητα, κ. Γίρκι Κάταϊνεν δήλωσε: «Κατά την επόμενη δεκαετία, η πολιτική συνοχής θα βοηθήσει όλες τις περιφέρειες να εκσυγχρονίσουν τη βιομηχανία τους και να επενδύσουν στην καινοτομία, καθώς και για τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Επιπλέον, η πρότασή μας θα συμβάλει περαιτέρω στη δημιουργία ενός φιλικού προς τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος στην Ευρώπη, διαμορφώνοντας τις κατάλληλες συνθήκες για την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τις επενδύσεις.»
Η Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής, κ. Κορίνα Κρέτου, δήλωσε: «Σήμερα προτείνουμε μια πολιτική συνοχής για όλες τις περιφέρειες, που δεν αφήνει κανέναν στο περιθώριο. Έχουμε καταστήσει την πολιτική συνοχής πιο ευέλικτη, ώστε να προσαρμόζεται στις νέες προτεραιότητες και να προστατεύει καλύτερα τους πολίτες μας. Κάναμε επίσης τους κανόνες απλούστερους και αυτό θα είναι προς όφελος όλων, από τις μικρές επιχειρήσεις και τους επιχειρηματίες έως τα σχολεία και τα νοσοκομεία, που θα διαθέτουν ευκολότερη πρόσβαση στα ταμεία.»
Τα κύρια στοιχεία της πρότασης της Επιτροπής για μια εκσυγχρονισμένη πολιτική συνοχής είναι τα εξής:
1. Έμφαση στις βασικές επενδυτικές προτεραιότητες όπου η ΕΕ είναι η πλέον κατάλληλη να αποφέρει αποτελέσματα: Το μεγαλύτερο μέρος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής για επενδύσεις θα διατεθεί για την καινοτομία, τη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων, τις ψηφιακές τεχνολογίες και τον βιομηχανικό εκσυγχρονισμό. Επίσης, θα στηρίξει τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, για την υλοποίηση της συμφωνίας του Παρισιού.
2. Πολιτική συνοχής για όλες τις περιφέρειες και πιο εξειδικευμένη προσέγγιση στην περιφερειακή ανάπτυξη:
Επένδυση σε όλες τις περιφέρειες: Οι περιφέρειες που υστερούν από πλευράς ανάπτυξης ή εισοδήματος, κυρίως στη νότια και ανατολική Ευρώπη, θα εξακολουθήσουν να λαμβάνουν σημαντική στήριξη από την ΕΕ. Η πολιτική συνοχής θα συνεχίσει να επενδύει σε όλες τις περιφέρειες, αφού πολλές περιφέρειες σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων αυτών στα πλουσιότερα κράτη μέλη, βρίσκονται στο στάδιο της βιομηχανικής μετάβασης, της καταπολέμησης της ανεργίας και της διατήρησης της θέσης τους στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας·
Εξειδικευμένη προσέγγιση: Η πολιτική συνοχής διακρίνει τρεις κατηγορίες περιφερειών: τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, τις περιφέρειες σε μετάβαση και τις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Για να μειωθούν οι ανισότητες και να παρασχεθεί βοήθεια στις περιφέρειες χαμηλού εισοδήματος και χαμηλής ανάπτυξης, ώστε να καλύψουν την καθυστέρησή τους, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εξακολουθεί να αποτελεί το κύριο κριτήριο για την κατανομή των κονδυλίων. Επιπλέον, νέα κριτήρια αντικατοπτρίζουν καλύτερα την πραγματικότητα στην κάθε περιοχή -ανεργία των νέων, χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, κλιματική αλλαγή και υποδοχή και ενσωμάτωση μεταναστών.
Υπό τοπική καθοδήγηση: Η πολιτική συνοχής για την περίοδο 2021-2027 εκφράζει μια Ευρώπη που ισχυροποιεί τις περιφέρειές της, με τη στήριξη αναπτυξιακών στρατηγικών των οποίων ηγούνται οι ίδιες. Οι τοπικές, αστικές και εδαφικές αρχές θα συμμετέχουν πιο ενεργά στη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ και η αύξηση των ποσοστών συγχρηματοδότησης θα ενισχύσει το αίσθημα ευθύνης για τα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ στις περιφέρειες και τις πόλεις.
3. Λιγότεροι, σαφέστεροι, συντομότεροι κανόνες και πιο ευέλικτο πλαίσιο:
Απλούστευση της πρόσβασης σε κονδύλια: Η Επιτροπή προτείνει την απλούστευση των κανόνων στο πλαίσιο του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, με λιγότερη γραφειοκρατία και λιγότερο επαχθείς διαδικασίες ελέγχου για τις επιχειρήσεις και τους επιχειρηματίες που επωφελούνται από τη στήριξη της ΕΕ·
Ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων: Πλέον, ένα σύνολο κανόνων καλύπτει επτά ταμεία της ΕΕ που υλοποιούνται σε συνεργασία με τα κράτη μέλη («επιμερισμένη διαχείριση»), διευκολύνοντας τη δουλειά των διαχειριστών προγραμμάτων των ταμείων της ΕΕ. Επίσης, θα διευκολύνει τη δημιουργία συνεργειών, για παράδειγμα μεταξύ των κονδυλίων της πολιτικής για τη συνοχή και του Ταμείου Ασύλου και Μετανάστευσης, για την ανάπτυξη τοπικών στρατηγικών ένταξης των μεταναστών. Το πλαίσιο επιτρέπει επίσης την εξασφάλιση αποτελεσματικότερης σύνδεσης με άλλα μέσα του προϋπολογισμού της ΕΕ· Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη έχουν την επιλογή μεταφοράς ορισμένων πόρων της πολιτικής για τη συνοχή στο πρόγραμμα InvestEU.
Προσαρμογή στις ανάγκες: Το νέο πλαίσιο συνδυάζει, επίσης, τη σταθερότητα που είναι απαραίτητη για τον μακρόπνοο επενδυτικό σχεδιασμό με το κατάλληλο επίπεδο ευελιξίας, ώστε να μπορούν να αντιμετωπιστούν απρόβλεπτες καταστάσεις. Μια ενδιάμεση επανεξέταση θα καθορίσει αν απαιτούνται αλλαγές στα προγράμματα για τα δύο τελευταία έτη της περιόδου χρηματοδότησης και αν θα είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν περιορισμένες μεταφορές πόρων εντός προγραμμάτων των ταμείων της ΕΕ.
4. Ενίσχυση της σύνδεσης με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, με στόχο τη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη: Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί η σύνδεση ανάμεσα στην πολιτική για τη συνοχή και το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, ώστε να δημιουργηθεί στην Ευρώπη ένα περιβάλλον φιλικό στην ανάπτυξη και τις επιχειρήσεις, έτσι ώστε οι επενδύσεις σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο να μπορούν να αποδίδουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη. Η ενισχυμένη στήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων από την πολιτική συνοχής θα εξασφαλίσει πλήρη συμπληρωματικότητα και συντονισμό με το νέο, ενισχυμένο πρόγραμμα στήριξης των μεταρρυθμίσεων.
Επόμενα βήματα
Με πρωτοφανή διαφάνεια, στις 2 Μαΐου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, σε τρέχουσες και σε σταθερές τιμές του 2018. Στο ίδιο πνεύμα, η Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα τις εθνικές πιστώσεις στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή, σε τρέχουσες και σε σταθερές τιμές του 2018 (βλ. παράρτημα).
Είναι σημαντικό να υπάρξει ταχεία επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τον συνολικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ και τις τομεακές προτάσεις, ώστε να αρχίσουν να παράγονται απτά αποτελέσματα το συντομότερο δυνατόν.
Καθυστερήσεις σαν αυτές που σημειώθηκαν στην αρχή της τρέχουσας δημοσιονομικής περιόδου 2014-2020 θα είχαν ως αποτέλεσμα τη μη έγκαιρη έναρξη 100 000 έργων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ· για παράδειγμα, καθυστέρηση των εργασιών ανακαίνισης σε πολλά σχολεία· καθυστέρηση της παράδοσης ιατρικού εξοπλισμού σε νοσοκομεία ή προγραμματισμός επενδύσεων από μικρές επιχειρήσεις χωρίς την αναγκαία βεβαιότητα.
Η επίτευξη συμφωνίας το 2019 για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό θα συμβάλει στην απρόσκοπτη μετάβαση από τον τρέχοντα μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό (2014-2020) στον νέο, και θα εξασφαλίσει την προβλεψιμότητα και τη συνέχεια της χρηματοδότησης προς όφελος όλων.
