Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, είναι μια πολύτιμη πηγή ιστορικών εγγράφων του Ελληνικού Κράτους από την ίδρυση του, μέχρι και σήμερα. Τα πιο σημαντικά εξ αυτών έχουν ψηφιοποιηθεί και μπορούν να αναζητηθούν εύκολα στην ιστοσελίδα "Αρχειομνήμων" http://arxeiomnimon.gak.gr/index.html. Άλλα αρχεία, όπως δημοτολόγια, μητρώα αρρένων ή σχολικοί κατάλογοι μπορούν να αναζητηθούν στα κατά τόπους γραφεία ΓΑΚ. Ένα τέτοιο γραφείο βρίσκεται στη Σπάρτη και καλύπτει αρχεία του Νομού Λακωνίας. Η πλήρης λίστα των αρχείων αυτών, είναι επίσης αναρτημένη στην παραπάνω ιστοσελίδα.
Μεταξύ των σπουδαίων αυτών αρχείων, βρίσκονται και οι εκλογικοί κατάλογοι του Δήμου Καστορείου για τα έτη 1844 (Συλλογή Λαδά) & 1873 (Συλλογή Βλαχογιάννη). Οι εγγεγραμμένοι στον πρώτο κατάλογο ανέρχονται στους 537 ενώ στον κατάλογο του 1873 (εκδοθέντα την 25 7βρίου [Σεπτεμβρίου] 1873 υπό τον Δήμαρχο Καστορείου Σταμ. Μπελήτσο) ανέρχονται σε 1,017 (527 στο χωριό Καστανιά, 343 στο χωριό Βορδωνείας, 135 στο Καστρί και 12 στα Περιβόλια).
Το 1864 με την έξωση του Βασιλιά Όθωνα και την αλλαγή του Πολιτεύματος από Συνταγματική Μοναρχία σε Βασιλευομένη Δημοκρατία, ψηφίστηκε και ο δεύτερος εκλογικός νόμος του Ελληνικού Κράτους. Ο νόμος μεταξύ άλλων καθιέρωνε τη μυστική ψηφοφορία με τη χρήση σφαιριδίων, μια καινοτομία που εισήγαγαν οι Βουλευτές Επτανήσου μετά την ένωση με την Ελλάδα τον Μάιο του ίδιου έτους. Σημαντική ήταν και η μείωση της ηλικίας των εχόντων δικαίωμα ψήφου από τα 25 στα 21, γεγονός που εξηγεί εν μέρει τον διπλασιασμό των εγγεγραμμένων αρρένων στον κατάλογο του 1873.
Οι κατάλογοι αυτοί είναι σημαντικοί και για τον εξής λόγο: πέρα από τις πληροφορίες που μας παρέχουν όπως τα ονόματα και τις ηλικίες (άρα και έτος γέννησης) όλων των αρρένων με δικαίωμα ψήφου, μας προσφέρει και μια εικόνα για τα επαγγέλματα της εποχής. Χαρακτηριστικά, ενώ το 1844 τα δηλωθέντα επαγγέλματα ήταν: γεωργός, κτηματίας, ράπτης, ιερέας, ποιμήν, μυλωνάς, γραφεύς, αγροφύλαξ, το 1873 βρίσκουμε επαγγέλματα όπως έμπορος, δικηγόρος, δικαστικός κλητήρ, διδάσκαλος, ιατρός, δικολάβος, οπλοποιός, φλεβοτόμος, φοιτητής, φαρμακοποιός, δημόσιος εισπράκτωρ. Παρατηρούμε δηλαδή την μεταλλαγή με την οικονομία να αποκτά αστική ακτινοβολία, περνώντας για πρώτη φορά από τον πρωτογενή γεωργική παραγωγή στη δευτερογενή.
Το Ελληνικό Κράτος κηρύχθηκε ανεξάρτητο με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, το Φεβρουάριο του 1830. Η τήρηση κάποιων αρχείων όπως τα μητρώα αρρένων ξεκίνησε την ίδια εποχή. Άλλα αρχεία ξεκίνησαν δεκαετίες αργότερα και είτε τηρήθηκαν πλημμελώς, είτε χάθηκαν στο χρόνο. Χαρακτηριστικά, τα νωρίτερα διαθέσιμα στοιχεία γεννήσεων και θανάτων του Καστορείου ξεκινούν μόλις το 1913. Το γεγονός αυτό καθιστά τους εκλογικούς καταλόγους ακόμα πιο σημαντικούς, αφού σε πολλές περιπτώσεις είναι η μοναδική πηγή αναζήτησης ονομάτων, συγγενειών ή έτους γεννήσεως πολλών εκ των προγόνων μας, ειδικά των εγγεγραμμένων στον κατάλογο του 1844 και γεννημένων πριν το 1800. Η ιστορική έρευνα μπορεί να είναι μερικές φορές επίπονη αλλά αποκαλύπτει και ομορφιές που θα σας ανταμείψουν.
Νίκος Σαντάς (το γένος Χείλωνα Λιναρδάκη)
* Το γραφείο ΓΑΚ Λακωνίας, βρίσκεται στην διεύθυνση: Βρασίδου 174, Σπάρτη. Ώρες κοινού: 09:00 - 14:00 Δευτέρα- Παρασκευή
