Η σημερινή Καστανιά, μαζί με τους οικισμούς Καστρίου, Νέας Λιβεράς και Σερβέικων απλώνεται σε μέσο υψόμετρο 500 μέτρων, από την ανατολική ρίζα του Ταΰγετου προς τη δεξιά όχθη του Ευρώτα, ανάμεσα σε τρία ποτάμια. Το Καστανιώτικο Ποτάμι (Κάστορα) βόρεια, το ρέμα του Κάρδαρη νότια και τον Ευρώτα ανατολικά, όπου βρίσκεται και ο οικισμός Παρδάλι. Η Τοπική Κοινότητα Καστορείου έχει έκταση περίπου 35 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αναφέρεται στην απογραφή του βενετού προβλεπτή Grimani του 1700, (σαν CASTAGNA της επαρχίας του Μυστρά.
Η συνοικία της Παλιόχωρας, στο δρόμο προς το Νεκροταφείο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ο πρώτος πυρήνας της αρχικής κατοίκησης. Με την ίδρυση του νέου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αναφέρεται για πρώτη φορά ως Καστανιά, έδρα ενός από τους 20 δήμους που αποτελούν την Επαρχία Λακεδαίμονος (Β.Δ. 21/3/1835). Τη σημερινή του ονομασία, Καστόρειο, θα την αποκτήσει επίσημα με την Απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών 24610/ 31-5-1921.
Το κεντρικό αποχετευτικό σύστημα και το διάγραμμα της πλατείας που καταρτίζεται το 1890, (μαζί με τα αντίστοιχα σχέδια πόλης της Νεάπολης, της Μονεμβασίας κ.λπ.) είναι ενδεικτικό της οικονομικής και δημογραφικής σημασίας του στον ευρύτερο λακωνικό αλλά και πελοποννησιακό χώρο.
Με το πέρασμα των χρόνων ο οικισμός αναπτύσσεται από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, με επίκεντρο τον Πύργο των Τζωρτζακαίων, μπροστά από τον οποίο διατάσσονται σε επιμήκη αμφίπλευρη διάταξη τα εργαστήρια-μαγαζιά. Ο θύλακας αστικού χαρακτήρα, με αξιόλογα κτίρια, μερικά από τα οποία έχουν νεοκλασικές προσόψεις, στο κέντρο αγροτοκτηνοτροφικού οικισμού, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον επιστημόνων και επισκεπτών.
Ένας περίπατος στα σοκάκια και τις γειτονιές θα σας αποκαλύψει τη μακραίωνη ιστορία και την ακμή του: σημαντικά αρχιτεκτονικά κτίρια, όπως το δίδυμο κτίριο Σπυρόπουλου, τις οικίες Κάντζα, Μουστάκη και Κουτσουμπού, το σύμπλεγμα του Μύλου και της νεροτριβής του Αγίου Μάμμα, το παλιό υδροηλεκτρικό εργοστάσιο κάτω από τη γέφυρα του Κάστορα και τους μύλους, μαζί με το μεταγενέστερο πέτρινο καθιστικό κατά μήκος του ποταμού. Οι εκκλησίες μας, με επικεφαλής τον Ιερό Ναό Γέννησης της Θεοτόκου με το εκπληκτικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, το πρωτοχριστιανικό εκκλησάκι του Πισαγιάννη, την Μισοσπορίτισσα στο βράχο, κ.λπ. είναι μερικά από τα αξιοθέατα που πρέπει να επισκεφθείτε.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη παρουσιάζουν και η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Καστρίου, καθώς και οι Εκκλησίες Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Λουκάς) στον Κάρδαρη, Aγίου Γεωργίου στο Καστρί και Aγίου Δημητρίου έξω από το Καστρί (χαρακτηρισμένοι αρχαιολογικοί χώροι) και το Κάστρο, το Μετόχι και ο Πύργος Δημητρακάκη στο Καστρί. Μετά την διάλυση, το 1833, των περισσότερων Μονών, διατηρήθηκε «η μονή Καστόρων «Κοίμησις της Θεοτόκου» εν τω δήμω Καστορείου» όπως επί λέξει αναφέρεται στο σχετικό έγγραφο.
Η φύση στάθηκε ιδιαίτερα γενναιόδωρη με το χωριό μας: το Φαράγγι του Πισαγιάννη, η διαδρομή προς τη Λουσίνα και Μπρουσάκα, και κατά μήκος του ποταμού, οι σπηλιές (Ρεξιναίικη, Σκρέτη, Ράλλια, Ξεροβούνας κ.λπ.) που έχουν κινήσει το ενδιαφέρον και ξένων σπηλαιολόγων, είναι σημεία προορισμού για τους -έμπειρους ή μη- οδοιπόρους. Το ίδιο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και η ποικιλόχρωμη χλωρίδα και πανίδα του Ταΰγετου
Όπως προκύπτει από τα Οθωνικά Αρχεία, στην Καστανιά λειτουργούσε «Ελληνικό Σχολείο» με έξοδα των μαθητών τουλάχιστον από το 1834. Στη δεκαετία του 1860 πρέπει να ιδρύθηκε το πρώτο δημόσιο Ελληνικό Σχολείο της Καστανιάς (Καστορείου). Σύμφωνα με τα στοιχεία των μαθητολογίων το σχολείο λειτουργούσε ως δημόσιο μονοτάξιο τουλάχιστον από το 1862 και από το 1875, ως διτάξιο. Σήμερα λειτουργούν Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, όπου φοιτούν μαθητές και από τα γύρω χωριά.
Ο οικισμός Καστορείου θα γνωρίσει τη μεγαλύτερή του ανάπτυξη στα χρόνια του μεσοπολέμου, και τη δεκαετία του 1960, με πληθυσμό πάνω από 2.000 άτομα, Τράπεζα, Δημοτικό και Γυμνάσιο, Ειρηνοδικείο, Αστυνομία κ.λπ. υπηρεσίες που το καθιστούν οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίκεντρο της περιοχής. Σήμερα αντιστέκεται στη φθορά του χρόνου, με την αγάπη των μόνιμων κατοίκων του, που πασχίζουν να του δώσουν νέα πνοή, με σεβασμό στην ιστορία, στις τοπικές παραδόσεις και το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον του.
Η πληθυσμιακή εξέλιξη, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, μεταπολεμικά είναι πτωτική.
-
Έτος
Καστόρειο
Καστρί
Σερβέικα
Ν. Λιβερά
Μικροοικισμοί
1700
309
112
-
-
-
1835
865
133
59
-
273
1879
1474
3311
-
-
-
1940
1630
329
208
152
-
2011
443
892
-
-
244
1. Περιλαμβάνονται και τα Σερβέικα.
2. Περιλαμβάνονται Σερβέικα και Ν. Λιβερά.
3. Περιλαμβάνονται Ντεμίρι, Μπολανέικα, Μοσχοβιτέικα
4. Περιλαμβάνονται και Καϊτσας και Κάστωρ.