Κατά τα έτη 1923-24 ήλθαν στο Καστρί 216 Πόντιοι πρόσφυγες, και ίδρυσαν εδώ το συνοικισμό Νέα Λιβερά. Λόγω της σκληρής δουλειάς και του σχετικά μικρού αριθμού Ποντίων δεν υπήρχε οργανωμένη πνευματική κίνηση στις τάξεις των προσφύγων, με αποτέλεσμα να ξεχαστεί σχεδόν ή ποντιακή γλώσσα και η πνευματική κληρονομιά (τραγούδια, παραμύθια, μοιρολόγια κ.τ.λ.).

Του Γ. Λαγανά

Από το φύλλο αυτό του « Πολυδεύκη» εγκαινιάζουμε μια νέα ενότητα με συνομιλίες πατριωτών μας που γνωρίζουν καλά την ιστορία του τόπου μας ,από την επανάσταση του 1821 μέχρι το πρόσφατο παρελθόν
Για τον λόγο αυτό είχαμε μια συνάντηση με τον Παναγιώτη Ξυδιά στο σπίτι του, μαζί με τον φίλο Γιάννη Αρφάνη παρούσα στην κουβέντα ήταν και η γυναικά του Παναγιώτη η κ Τασία.
Εντυπωσιάστηκα με τον στέρεο λόγο του Παναγιώτη Ξυδιά, για την δύναμη της αφήγησης του για το γνώσεις του πάνω σε όλα τα ιστορικά γεγονότα σε σχέση με το χωριό για την γλαφυρή γλώσσα του.
Σαν επιστέγασμα όλων αυτών ήταν το υπέροχο κλείσιμο της αφήγησης όπου ο Παναγιώτης τραγούδησε μερικά τραγούδια της περιοχής με την υπέροχη φωνή του που είναι αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο. Τον συνόδεψε ο Γιάννης Αρφάνης που έχει ασχοληθεί και έχει καταγράψει τα τραγούδια της περιοχής μας.

Στο Καστρί Λακωνίας, το χωριό της γιαγιάς μου, η οποία μου έδωσε και τις πληροφορίες και ονομάζεται Χαρίκλεια Σκιαδά και είναι 78 ετών, οι Απόκριες αποτελούσαν αφορμή για χορό και τραγούδι επί δύο ημέρες συνεχώς. Άρχιζαν την Κυριακή το πρωί. Μετά την εκκλησία πήγαιναν στο βουνό για ξύλα όλες οι γυναίκες μαζί. Τα ξύλα θα χρησίμευαν για τη βραδινή φωτιά.

Ήταν Κυριακή της αποκριάς γύρω στις ένδεκα (11) η ώρα το πρωί. Ήμουν στο σπίτι μας στο Καστόρι απόφοιτος Παιδ. Ακαδημίας και περίμενα διορισμό. Την προηγούμενη χρονιά είχα δουλέψει με σύμβαση στη Βορδώνια, το χωριό του πατέρα μου. Ήμασταν δύο δασκάλες για εκατόν πενήντα (150) παιδιά. Πολλή δουλειά. Δίδαξα Ελληνικούς χορούς, έκανα γυμναστικές επιδείξεις, οργάνωσα θέατρο, εκδρομή, με παιδάκια ξυπόλυτα και νηστικά.

Από διήγηση της θείας μου Πότας Αντωνάκη – Kακαφλίκα, επισημαίνω γυναίκα από παλιά Καστανιώτικη οικογένεια και εντελώς ακομπλεξάριστη και πρωτοπορειακή για την εποχή της.
Μου έλεγε.