Του Γ. Λαγανά
Από το φύλλο αυτό του « Πολυδεύκη» εγκαινιάζουμε μια νέα ενότητα με συνομιλίες πατριωτών μας που γνωρίζουν καλά την ιστορία του τόπου μας ,από την επανάσταση του 1821 μέχρι το πρόσφατο παρελθόν
Για τον λόγο αυτό είχαμε μια συνάντηση με τον Παναγιώτη Ξυδιά στο σπίτι του, μαζί με τον φίλο Γιάννη Αρφάνη παρούσα στην κουβέντα ήταν και η γυναικά του Παναγιώτη η κ Τασία.
Εντυπωσιάστηκα με τον στέρεο λόγο του Παναγιώτη Ξυδιά, για την δύναμη της αφήγησης του για το γνώσεις του πάνω σε όλα τα ιστορικά γεγονότα σε σχέση με το χωριό για την γλαφυρή γλώσσα του.
Σαν επιστέγασμα όλων αυτών ήταν το υπέροχο κλείσιμο της αφήγησης όπου ο Παναγιώτης τραγούδησε μερικά τραγούδια της περιοχής με την υπέροχη φωνή του που είναι αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο. Τον συνόδεψε ο Γιάννης Αρφάνης που έχει ασχοληθεί και έχει καταγράψει τα τραγούδια της περιοχής μας.
.
Τι έχεις ακούσει από παλιούς για της εποχή της Επανάστασης του 1821 και το πέρασμα του Ιμπραήμ από την Καστανιά;
Στην άλωση της Τριπολιτσάς το 1821 είχαν πάρει μέρος και οι Καστανιώτες που είχαν επιστρατευτεί από τον Κολοκοτρώνη κατά την μάχη δε σκοτώθηκε και ένας Καστανιώτης ο Παρασκευάς Ξυδιάς.
Για το πέρασμα του Ιμπραήμ από την περιοχή;
Στο πατρικό μου σπίτι στο βράχο όταν το πήραμε έναν Γ. Παρασκευόπουλο μπήκαμε μέσα και είδα μαυρισμένα ξύλα , ρώτησα τον πατέρα μου τι είναι αυτά μου λέει είναι από το πέρασμα του Ιμπραήμ που έκαψε το χωριό το 1825.
Το 1892 έγιναν οι φόνοι στην Καστανιά, τι έχεις ακούσει για αυτά τα γεγονότα;
Ήταν δυο αδέλφια, Λούμα, που είχαν ανοίξει μαγαζί εκεί που είναι το σπίτι του Κώστα του Συκαρά δίπλα στο Πνευματικό Κέντρο Μπακή.
Επειδή οι δουλειές τους πήγαιναν καλά αυτό δεν άρεσε στον αδελφό του Δημάρχου Γ. Θεοφιλόπουλου Γιάννη ( καμπούρης), έβαλε πληρωμένους δολοφόνους να το δολοφονήσουν .Με το πρόσχημα ότι θέλουν να πιούν κρασί κατέβηκαν στο υπόγειο και την ώρα που αυτός έπιανε κρασί του επιτέθηκαν και τον δολοφονήσαν με σαράντα μαχαιριές .
Όμως την ώρα που έβγαιναν από το υπόγειο τους είδε κάποιος
Την άλλη μέρα τον κάλεσε ο Θεοφιλόπουλος και του είπε θέλεις να σε κάνω νοικοκύρη αλλά να μην μαρτυρήσεις
Όμως τα πάθη έβραζαν και μπροστά στα σκαλιά του σπιτιού του Θεοφιλόπουλου από το απέναντι στενό που είναι τοι Οικομάκη πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Γιώργη Νικολόπουλο( Στραβοκέφαλο ) που είχε πάρει μέρος στην δολοφονία του Λούμα. Για το φόνο κατηγορήθηκε ο Νικόλαος Παπαδόπουλος (Μπαμπαλέτσος)
Αλλά όπως είχε πει η κόρη του Στραβοκέφαλου, Γιαννούλα, όταν ξεψύχαγε πατέρας της, είπε ο « Κουτσαγγελής» μου την έριξε
Για πες μου έχεις ακούσει τίποτα για τους Κρητικούς χωροφυλάκους που έστειλε ο Βενιζέλος στην Καστανιά την εποχή του Διχασμού και που ήταν και ζόρικοι με τους Καστανιώτες;
Επειδή οι Τζωρτζακαίοι ήταν με το Βασιλιά πράγματι ήρθε σώμα ι κρητικών χωροφυλάκων στην Καστανιά.
Δυο από αυτούς έμειναν και παντρεύτηκαν στην Καστανιά ο Πετάτσης και Βαιδάκης .
Η οικογένεια του τελευταίου ζούσε στο χωριό μέχρι λίγα χρόνια πριν. Αυτοί παντρεύτηκαν δυο αδελφές και έμειναν στο χωριό.
Την εποχή εκείνη στο βουνό ψηλά περιοχή στα « Χάνια » ο παππούλης μου ο γέρο Ξυδιάς διατηρούσε χάνι . Το καλοκαίρι παραθέριζαν πολλοί από τα «τζάκια» της περιοχής , ο παππούλης ερχόμενος από την Καστανιά έφερε και μια φωτογραφία του Βενιζέλου και την κόλλησε στην πόρτα. Όμως για να τον πειράξουν οι άλλοι έβαλαν την γιαγιά μου και την νύχτα κόλλησε την φωτογραφία του βασιλιά και το πρωί ο παππούλης τον έβλεπε και δεν τον πίστευε
Για πες μου για τα «Χάνια» τι ξέρεις;
Στην περιοχή εκείνη του Ταϋγέτου ήταν τα χάνια όπου οι αγωγιάτες που πήγαιναν στην Καλαμάτα για να φέρουν εμπορεύματα σταματούσαν εκεί. Επίσης όπως είπαμε τότε παραθέριζαν πολλές οικογένειας από την Καστανιά . Έμεναν ανοιχτά μέχρι τα πρώτα χιόνια. Τότε στα βουνά γυρίζαν και ληστές πολλές φορές έφταναν στο χάνια για να πάρουν ψωμί τσιγάρα σπίρτα άλλοτε πλήρωναν άλλοτε όταν δεν είχαν τα έπαιρναν τσάμπα. Η γιαγιά μου είχε τέσσερεις κόρες και το βράδυ όταν γυρίζαν οι ληστές τις φορούσε παλιόρουχα και με την πανιάρα τους μουτζούρωνέ τα πρόσωπα και τα χέρια να φαίνονται άσχημες στα μάτια των ληστών
Μια φορά δεν πρόλαβαν να κατέβουν στο χωριό και έριξε πολύ χιόνι και είχε μείνει η γιαγιά μου με τα κορίτσια στο χάνι
Πέρασαν δέκα πέντε μέρες και πήγαν από το χωριό να τος βρουν δεν μπορούσαν να πλησιάσουν πίστευαν ότι έχουν πεθάνει . Η γιαγιά μου άκουσε από μακριά που την φώναζαν Αννιώ, Αννιώ και βγήκε και τους αποκρίθηκε .Όμως το χιόνι πολύ πως να περάσει τ τα παιδιά μέσα από το χιόνι. Είχε ένα σάζιμα μεγάλο τα έβαλε τα παιδιά πάνω και τα κατέβασε τα παιδιά χαμηλότερα και βγήκαν κάτω.
Όταν την ρωτήσαν τόσες μέρες τι έτρωγαν τα παιδιά και δεν πέθαναν, αραποσίτι λέει
Είχε ένα τσουβάλι αραποσίτι το έβραζε και τα τάιζε.
Ήταν το μοναδικό χάνι του παππούλη σου εκεί;
Όχι, ήταν άλλα τρία ένα από αυτά ήταν του Περδικούλη.
Έχεις ακούσει που λένε όταν είναι μικρά τα κομμάτια σε λουκούμια η γλυκά « σαν του Περδικούλη τα λουκούμια » .Αυτός όταν τράταρε τους αγωγιάτες με λουκούμι και τσίπουρο ,το λουκούμι το έκοβε στα τέσσερα και έμεινε πια σαν του Περδικούλη τα λουκούμια.
Σε επόμενο τεύχος θα συνεχίσουμε με τις ενδιαφέρουσες ιστορίες που μας είπε για τα παλιά Παναγιώτης Ξυδιάς.
Γιώργης Δ. Λαγανάς
Πηγή: Περιοδικό ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ τεύχος 46
