Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ιδρύθηκε το 1952, και είναι ένα από τα επτά θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ερμηνεύει το δίκαιο της ΕΕ ώστε να εξασφαλίζει την ομοιόμορφη εφαρμογή του σε όλα τα κράτη μέλη, και διευθετεί νομικές διαφορές ανάμεσα στις εθνικές κυβερνήσεις και τα όργανα της ΕΕ.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν επίσης να προσφύγουν σε αυτό ιδιώτες, επιχειρήσεις ή οργανισμοί, εάν θεωρούν, ότι έχουν υποστεί ζημία εξαιτίας δράσης ή αδράνειας ενός οργάνου της ΕΕ ή του προσωπικού της.
Μπορείτε να προσφύγετε στο Δικαστήριο με 2 τρόπους:
έμμεσα μέσω εθνικού δικαστηρίου (το οποίο μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ)
άμεσα ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου, εάν μια απόφαση οργάνου της ΕΕ σας θίγει άμεσα και ατομικά.
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελείται σήμερα από 2 σώματα:
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει το Δικαστήριο, το Γενικό Δικαστήριο και ειδικευμένα δικαστήρια. Επομένως η ονομασία ”Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης“ ορίζει και τους δύο βαθμούς της δικαστικής εξουσίας.
Η ανώτατη αρχή φέρει την ονομασία ”Δικαστήριο ”και το Πρωτοδικείο των Ευρωπαïκων Κοινωτήτων ονομάζεται ”Γενικό Δικαστήριο”. Το Δικαστήριο απαρτίζεται από ένα δικαστή ανά κράτος μέλος. Το Γενικό Δικαστήριο απαρτίζεται από έναν τουλάχιστον δικαστή ανά κράτος μέλος, πράγμα που σημαίνει, ότι ο αριθμός των δικαστών του Γενικού Δικαστηρίου μπορεί να είναι ανώτερος από τον αριθμό των κρατών μελών.
Το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εγκαθιδρύθηκε το 2004 και ήταν αρμόδιο να αποφαίνεται επί των διαφορών μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υπαλλήλων τους, καταργήθηκε το 2016, και οι αρμοδιότητες του μεταβίβαστηκε στο Γενικό Δικαστήριο.
Τα δικαστήρια έχουν την έδρα τους στο Λουξεμβούργο. Οποιαδήποτε από τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ μπορεί να αποτελέσει τη γλώσσα διαδικασίας. Τα δικαστήρια υποχρεούνται να τηρούν την αρχή της πολυγλωσσίας, λόγω της ανάγκης για επικοινωνία με τους διαδίκους στη γλώσσα της διαδικασίας και να διασφαλίζουν, ότι η νομολογία τους κοινοποιείται σε όλα τα κράτη μέλη.
Ποιές είναι οι αρμοδιότητες του ”Δικαστηρίου”;
Το Δικαστήριο είναι αρμόδιο να εκδικάσει τις άμεσες προσφυγές, που ασκούνται κατά των κρατών μελών ή των θεσμικών και άλλων οργάνων και οργανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποφαίνεται επί προσφυγών κατά κρατών ή θεσμικών οργάνων, που δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις, τις οποίες υπέχουν δυνάμει του δικαίου της ΕE.
Οι προσφυγές κατά κρατών μελών λόγω παραβάσεως υποχρεώσεως ασκούνται είτε από την Επιτροπή, κατόπιν προκαταρκτικής διαδικασίας, είτε από κράτος μέλος κατά άλλου κράτους μέλους, αφού προηγουμένως έχει φέρει το ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (γνωστή και ως Κομισιόν). Ο ρόλος του Δικαστηρίου είναι να επιβεβαίωσει αν το κράτος έχει παραβεί τις υποχρεώσεις του, οπότε οφείλει να θέσει αμέσως τέρμα στην παράβαση. Εάν, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραπέμψει το ζήτημα στο Δικαστήριο, το τελευταίο διαπιστώσει, ότι το συγκεκριμένο κράτος μέλος δεν συμμορφώθηκε με την απόφασή του, μπορεί να του επιβάλει την καταβολή κατ' αποκοπήν ποσού ή χρηματικής ποινής, της οποίας το ύψος καθορίζεται από το Δικαστήριο βάσει πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Προσφυγές κατά των θεσμικών οργάνων της ΕΕ με αίτημα ακυρώσεως ή επί παραλείψει μπορούν να ασκούνται από τα κράτη μέλη, τα ίδια τα θεσμικά όργανα ή φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Ο ρόλος του Δικαστηρίου είναι να κηρύσσει την πράξη άκυρη ή να διαπιστώσει ότι υπάρχει παράλειψη. Στην περίπτωση αυτή το ευθυνόμενο όργανο οφείλει να λάβει τα μέτρα που επιβάλλει η εκτέλεση της αποφάσεως του Δικαστηρίου.
Τα εθνικά δικαστήρια είναι κατά κανόνα υπεύθυνα για την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου σε υποθέσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας. Ωστόσο, όταν ανακύπτει θέμα, που σχετίζεται με την ερμηνεία του κοινοτικού δικαίου ενώπιον εθνικού δικαστηρίου, το εν λόγω δικαστήριο μπορεί να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για έκδοση προδικαστικής απόφασης. Το Δικαστήριο έχει επίσης αρμοδιότητα να επανεξετάζει αιτήσεις αναίρεσης αποφάσεων εκδοθεισών από το Γενικό Δικαστήριο.
Ποιές είναι οι αρμοδιότητες του ”Γενικού Δικαστηρίου”;
Το Γενικό Δικαστήριο αποφασίζει επί προσφυγών για ακύρωση, που υποβάλλουν ιδιώτες, επιχειρήσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις κυβερνήσεων των κράτων μελών.
Η Συνθήκη προβλέπει ότι το Γενικό Δικαστήριο έχει αρμοδιότητα να εκδικάζει at first instance προσφυγές στους τομείς, που δεν υπάγουνται αποκλειστικά στις αρμοδιότητες, που έχει το Δικαστήριο. Αυτό σημαίνει στην πράξη, ότι το Γενικό Δικαστήριο ασχολείται κυρίως με το δίκαιο του ανταγωνισμού, τις κρατικές ενισχύσεις, το εμπόριο και τη γεωργία.
Σημαντικές αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την Ελλάδα
Στης 17.07.2014 καταδικάστηκε η Ελλάδα για παράλειψη, γιατί δεν είχε απαγορεύσει την ανεξέλεγκτη λειτουργία χώρου υγειονομικής ταφής αποβλήτων εντός του εθνικού θαλάσσιου πάρκου της Ζακύνθου. Το εθνικό θαλάσσιο πάρκο της Ζακύνθου έχει συμπεριληφθεί από το 2006 στις ”περιοχές Natura 2000” λόγω της παρουσίας της θαλάσσιας χελώνας ”Caretta-Caretta”. Ωστόσο, τα περιβαλλοντικά προβλήματα, που έχει προκληθεί από το 1999 η λειτουργία ΧΥΤΑ εντός του πάρκου, έχουν σοβαρές επιπτώσεις στον φυσικό οικότοπο του συγκεκριμένου είδους χελώνας. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ανακοίνωσε στης 10.11.2016, ότι έκανε δεκτή μια ακόμη προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά της Ελλάδας με αντικείμενο την προστασία της χελώνας καρέτα καρέτα. Η παρούσα απόφαση αφορά ως γεωγραφικό πλαίσιο τον κόλπο της Κυπαρισσίας στη Μεσσηνία.
Με απόφαση το Δικαστήριο της 02.03.2017 καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση της οδηγείας 2010/31 περί ενεργειακής αποδόσεως των κτιρίων. Η εν λόγω οδηγία προβλέπει, ότι τα κράτη μέλη υπολογίζουν τα βέλτιστα από πλευράς κόστους επίπεδα για τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, χρησιμοποιώντας ένα συγκριτικό μεθοδολογικό πλαίσιο, που θεσπίζεται από τον σχετικό κανονισμό 244/2012. Αφού η Ελλάδα δεν κοινοποίησε την έκθεση εντός των προθεσμιών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωσε, ότι παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την οδηγία 2010/31.
Στης 27.04.2017 καταδικάστηκε η Ελλάδα για υποβάθμιση του περιβάλλοντος από τη λειτουργία ΧΥΤΑ στο Τεμπλόνι της Κέρκυρας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με προσφυγή της είχε ζητήσει από το Δικαστήριο να διαπιστώσει, ότι η Ελλάδα, ανεχόμενη τη λειτουργία του χώρου υγειονομικής ταφής απορριμμάτων στο Τεμπλονίου, η οποία δεν πληροί τους όρους και τις προδιαγραφές της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρέβη τις υποχρεώσεις, που υπέχει από την οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα καθώς και από την οδηγία 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων. Το Δικαστήριο με την απόφασή του έκανε δεκτό, ότι η Ελληνική Δημοκρατία, επιτρέποντας άνευ επαρκούς παρεμβάσεως των αρμοδίων αρχών την εξακολούθηση καταστάσεως, η οποία προκάλεσε επί μακρόν σημαντική υποβάθμιση του περιβάλλοντος, υπερέβη τα όρια της εξουσίας εκτιμήσεως, που της απονέμει το άρθρο 13 της οδηγίας 2008/98, και συνεπώς παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο αυτό.
Στης 15.10.2015 καταδικάστηκε η Ελλάδα σε καταβολή 10 εκατομμυρίων ευρώ από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο λόγω μη συμμόρφωσης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, με αφορμή το γεγονός ότι στους οικισμούς της Λευκίμμης, του Μαρκόπουλου, του Κορωπίου, της Νέας Μάκρης, της Ραφήνας και της Αρτέμιδας δεν λειτουργούν ακόμη ολοκληρωμένα συστήματα συλλογής ή επεξεργασίας των αστικών λυμάτων, το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα σε κατ' αποκοπήν ποσό 10 εκατομμυρίων ευρώ και σε χρηματική ποινή 3,64 εκατομμυρίων ευρώ ανά εξάμηνο καθυστέρησης, ως προς τη συμμόρφωση της χώρας με τη σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία. Πρέπει να σημειωθεί, ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είχε διαπιστώσει την παράβαση της Ελλάδας πρώτη φορά με απόφαση του 2007.
Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δεν πρέπει να συγχέεται με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΑΔ), το οποίο είναι όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εδρεύει στο Στρασβούργο και δεν έχει καμία σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση.Το έργο του ΕΔΑΔ είναι ο έλεγχος της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που υιοθέτηκε το 1950. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι διεθνής οργανισμός, στον οποίο συμμετέχουν 47 κράτη της Ευρώπης και της ανατολικής περιφέρειάς της.
Μπορείτε να βρήτε περισσοτερες πληροφορίες για το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ιστοσελίδα του https://curia.europa.eu/
