Από την αξιόλογη περιοδική έκδοση του Μ.Ι. Θεοδωρόπουλου, «Σπαρτιατικό Ημερολόγιο», που, εξ όσων γνωρίζουμε, κυκλοφόρησε οκτώ τόμους, από το 1900 έως και το 1909, αντιγράφουμε αφιέρωμα στον Καστανιώτη πολιτικό και στρατιωτικό Αναγνώστη Τζωρτζάκη:
Τω αρχικώ του «Σπαρτιατικού Ημερολογίου» προγράμματι επόμενοι δημοσιεύομεν ενταύθα την βιογραφίαν διακεκριμένου της Λακεδαίμονος τέκνου του Αναγνώστου Τζωρτζάκη, όστις πολλαχώς κατά τον Ιερόν Αγώνα έδρασε.
Ο Αναγνώστης Τζωρτζάκης εγεννήθη εν Καστανιά, πρωτευούση του Δήμου Καστορίου της Λακεδαίμονος, κατά το έτος 1785. Ο πατήρ του Γεώργιος Τζωρτζάκης διετέλεσε Προεστώς Καστανιάς επί τέσσαρας σχεδόν δεκάδας ετών, εν έτει δε 1789 και Βεκίλης (απεσταλμένος) της Λακεδαίμονος εις Κωνσταντινούπολιν δι' υποθέσεις του κοινού των Λακεδαιμονίων αφορώσας. Εν γένει δε η οικογένεια Τζωρτζάκη κατά τους χρόνους της δουλείας σχεδόν πάντοτε διώκει τα κοινά πράγματα όχι μόνον του Δήμου Καστορίου, αλλά και ολοκλήρου του παρά τον Ταΰγετον βορείου διαμερίσματος της επαρχίας Λακεδαίμονος, κατά δε την πρώτην ατυχή επανάστασιν του 1779, επί συμμετοχή εις ταύτην κατηγορηθείσα, πολλά δεινά υπό των εις Πελοπόννησον τότε εισβαλλόντων Αλβανών υπέστη εις τινα μετά των οποίων συμπλοκήν έξωθεν της Καστανιάς γενομένην περί το έτος 1779 και ετραυματίσθησαν ο πρεσβύτερος αδελφός τού Αναγνώστου Ιωάννης, άγων κατά των αιμοχαρών τούτων επιδρομέων πολλούς Κλέπτας της Πατρίδος του.
Ο Αναγνώστης Τζωρτζάκης έφηβος γενόμενος εμαθήτευσεν επί διετίαν εις την περιώνυμον τότε σχολήν της Δημητσάνης εν η εξεπαιδεύοντο τα τέκνα της Πελοποννησιακής Αριστοκρατίας και εν η εγαλουχήθησαν ουκ ολίγοι και ονομαστοί άνδρες της Επαναστάσεως. Μετά το πέρας δε των εν τη Σχολή ταύτη σπουδών του, επανέκαμψεν εις Καστανιάν και εξελέγη υπό των συμπολιτών του Προεστώς αντί του γέροντος ήδη πατρός του, ως τοιούτος δε και εμυήθη εις την Εταιρίαν των Φιλικών.
Κατά τον Ιερόν δε της Παλιγγενεσίας Αγώνα σπουδαίον ως στρατιωτικός και πολιτικός ο Αναγνώστης Τζωρτζάκης πρόσωπον διεδραμάτισε μεταξύ των Λακεδαιμονίων, διότι κατ' αυτάς τας πρώτας ημέρας της Επαναστάσεως ηγούμενος των Καστανιωτών και άλλων εκ των πέριξ, συνεκρότησε μετά του ονομαστού εκ Λογκάστρας γέροντος Κλέπτου Αντωνίου Νικολοπούλου, του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και άλλων το Στρατόπεδον Βλαχοκερασιαί, γενναίως πολεμήσας κατά την αυτόθι την ημέραν του Πάσχα συγκροτηθείσαν αιματηράν μάχην, καθ' ην ηρωϊκώς έπεσεν ο Αντώνιος Νικολόπουλος και άλλοι πολλοί. Επολέμησεν εν Φραγκοβρύση) κατά των εξ Ολυμπίας εις Τρίπολιν πανοικεί ελθόντων Τούρκων, υπό των οποίων όμως κυκλωθείς ολίγου δειν κατεστρέφετο, ειμή έσπευδον εγκαίρως εις βοήθειαν οι εκεί που παραφυλάττοντες Ηλίας Φλέσσας, Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης κοι άλλοι. Μετά ταύτα έλαβε μέρος εις την σύστασιν του Στρατοπέδου Βερβένων.
Μετέσχεν επίσης της μάχης του Βαλτετσίου ως και της των Βερβένων και Δολιανών και υπήρζεν εις των Τριάκοντα Προυχόντων της Πελοποννήσου των εν τη Μονή των Καλτεζών κατά την 26ην Μαΐου του 1821 προς σύστασιν της Πελοποννησιακής Γερουσίας συνελθόντων. ΄Ελαβεν ενεργόν μέρος εις την πολιορκίαν και άλωσιν της Τριπόλεως, παρέστη εις την πτώσιν του φρουρίου της Κορίνθου. Έλαβε μέρος εις την πρώτην πολιορκίαν των Πατρών υπό τον ανώτερον τότε πολιτικόν και στρατιωτικόν της Λακεδαίμονος διοικητήν Π. Κρεββατάν, ον μετά την λύσιν της πολιορκίας ταύτης ηκολούθησεν εις Μεσολόγγιον, διαπεραιωθέντα δια την εκστρατείαν της Ηπείρου, ανακληθέντα όμως μετ' ου πολύ εκείθεν υπό της Διοικήσεως·έσπευσε ωσαύτως μετά των πρώτων κατά την εισβολήν του Δράμαλη, ενισχύσας μετά του ύπ' αυτόν σώματος τους εν τω φρουρίω του ΄Αργους εγκλεισθέντας Λακεδαιμονίους οπλαρχηγούς Πέτρον Μπαρμπιτσώτην, Αντώνιον Κουμουστιώτην και Θεόδωρον Ζαχαρόπουλον, και υποστηρίξας με μεγάλην γενναιότητα την εκ του φρουρίου τούτου έξοδόν των.
Ο Αναγνώστης Τζωρτζάκης έλαβε μέρος εις πολλάς εν Αργολίδι και Κορινθία μάχας κατά του Δράμαλη, ως εν Μυκήναις Βασιλικοίς κ.τ.λ., ηκολούθησε τον στρατηγόν Π. Γιατράκον είς την δευτέραν πολιορκίαν των Πατρών, πολεμήσας καθ' όλας τας περί την πόλιν ταύτην συγκροτηθείσας μάχας, και εν τέλει επολέμησεν εν Νεοκάστρω (Πύλω) Δραμπάλα και αλλαχού κατά του Αιγυπτίου σατράπου.Ιμβραήμ, — Πασά πάντοτε διακριθείς δια την γενναιότητα καί ευτολμίαν αυτού.
Δια το οξύ δε αυτού πολιτικόν πνεύμα εξελέγη εν αρχή της Επαναστάσεως υπό της επαρχίας Λακεδαίμονος ΄Εφορος κατά το αρχαϊκόν της Σπάρτης πολίτευμα μετά του Αναγνώστου Κοπανίτσα, Αναγνώστου Σπηλωτάκη, Εμμανουήλ Μελετοπούλου και Σακελλαρίου Καλογωνιώτου ή Παπαφώτου, ως τοιούτος μέχρι τέλους του Αγώνος διατελέσας. Εξελέγη ωσαύτως πληρεξούσιος εις τας εν Επιδαύρω Αιγίνι, Τροιζήνι, Άργει και Προνοία Εθνοσυνελεύσεις, και Πολιτάρχης (Φρούραρχος) κατ' επανάληψιν του Μιστρά, πολύ υπό τας ιδιότητας ταύτας λόγω τε και έργω την Πατρίδα ωφελήσας. Εν δε ταις δειναίς του Αγώνος περιστάσεσι, πάντοτε προσήλθεν αρωγός εις το Δημόσιον Ταμείον δια σπουδαίων χρηματικών ποσών ως μαρτυρούν πολλά επίσημα έγγραφα εν τω .αρχείω της Οικογενείας του έτι και σήμερον ευρισκόμενα και ως κειμήλια φυλασσόμενα υπό του εγγονού αυτού κ. Π. Κ. Τζωρτζάκη, ιατρού, και ως εμφαίνεται εκ τινος αναφοράς εξ Επιδαύρου προς την τότε Διοίκησιν απευθυνθείσης κατά τας παραμονάς της πτώσεως του·ενδόξου Μεσολογγίου, εν η είκοσι και τρεις Προύχοντες Πελοποννήσιοι συν οις και ο Αναγνώστης Τζωρτζάκης υπόσχονται να καταβάλωσιν εντός είκοσιν ημερών, όλον τον έρανον της Πελοποννήσου, αν εκπλεύση τάχιστα ο Στόλος προς βοήθειαν του κινδυνεύοντος Μεσολογγίου.
Μετά την δολοφονίαν του Κυβερνήτου, φίλα φρονών τω Αρχηγώ των Συνταγματικών Ιωάννη Κωλέτη, πολλάς καταδιώξεις υπέστη υπό των αντισυνταγματικών Θ. Κολοκοτρώνη και Δ. Καλλέργη υποχρεωθείς μετ' ατυχή των Λακεδαιμονίων κατ' αυτών εν Μιστρά μάχην το φθινόπωρον του 1835, καθ' ην εζωγρήθη μάλιστα και ο Αρχηγός της Επαρχίας Π. Γιατράκος, να καταβάλη βαρέα λύτρα προς απελευθέρωσιν του υπ' αυτών αιχμαλωτισθέντος πρωτοτόκου υιού του Γεωργίου.
Μετά την έλευσιν δε του πρώτου Βασιλέως Όθωνος, των πολλών και ποικίλων αυτού εκδουλεύσεων, στρατιωτικών και πολιτικών, αναγνωρισθεισών, ετιμήθη με τον βαθμόν του Ταγματάρχου της Φάλαγγας και το παράσημον του Αγώνος, διωρίσθη κατά τα πρώτα έτη της βασιλείας Όθωνος Κριτής εν Μιστρά, διετέλεσε Δημαιρεσιάρχης Λακεδαίμονος εν έτει 1835, και ισόβιος Δήμαρχος του Δήμου Καστορίου. Μεγάλως δε συνέτρεξε προς κατάσβεσιν της εν έτει 1834 εν Μεσσηνία εκραγείσης στάσεως υπό του Μητροπέτροβα και Κρίτζαλη, εκστρατεύσας εις Γαράντζαν μεθ' όλων των εθνοφυλάκων Καστορίου και Πελλάνης συνεπεία της από 10ης Αύγουστου 1834 Βασιλικής Διαταγής σωζόμενης εν τω αρχείω της οικογενείας του.
Ο Βιογράφος των Πελοποννησίων ανδρών και υπασπιστής του Θεοδ. Κολοκοτρώνη Φωτάκος ούτω περί του Αναγνώστου Τζωρτζάκη) ομιλεί (σελ. 83) «Ο Αναγνώστης Τζωρτζάκης κατήγετο εκ του χωρίου Καστανιά, υπηρέτησε δε πολιτικώς και στρατιωτικώς κατά τον Αγώνα, τας δε υπηρεσίας του ταύτας μαρτυρεί όλη η Επαρχία Μιστρά». Επίσης ο Στρατηλάτης της Πελοποννήσου Θ. Κολοκοτρώνης καίτοι έχθιστα πάντοτε προς τον άνδρα διακείμενος δια τας αντιθέτους αυτώ πολιτικάς ιδέας του, εν τούτοις μετά την αποκατάστασιν του Έθνους ενθουσιωδώς περί του Τζωρτζάκη γράφει.
Κλείοντες το σημ.είωμα τούτο περί του Αναγνώστου Τζωρτζάκη πρέπει να προσθέσωμεν, ότι δια την μεγάλην αυτού νοημοσύνην, τα πατριωτικά του αισθήματα, την οπωσούν αρτίαν δι' άνδρα της εποχής εκείνης μόρφωσίν του, και τας πολλάς κατά τον Αγώνα υπηρεσίας του, απηλαυε τοσούτου σεβασμού εν Λακεδαίμονι, ώστε απεκάλουν αυτόν «Άρχοντα». Ζωηράν δε έτι και σήμερον την μνημην του ανδρός τηρούσιν οι επιζώντες εν τοις Βορείοις Δήμοις της Λακεδαίμονος και ευφήμως ανά τα στόματα πάντων των μεταγενεστέρων το όνομα αυτού φέρεται, ως Άρχοντος μετά πατρικης μερίμνης τον τόπον διοικήσαντος και ως Αγωνιστού λαμπρώς το καθήκον αυτού εν τε τω πεδίω των μαχών και εν ταις Βουλαίς του Έθνους, κατά τους χρόνους της Παλιγγενεσίας επιτελέσαντος.
Ο Αναγνώστης. Τζωρτζάκης απεβίωσε τη 5 Απριλίου του 1843 εκ της θλίψεως δια τον θάνατον του πρωτοτόκου υιού του Γεωργίου, εν Παρισίοις τότε τας πολιτικάς επιστήμας σπουδάζοντος, μη αξιωθείς ούτω να ίδη την μετ΄ ολίγον συντελεσθείσαν πολιτικήν μεταβολην, δι' ην προ πολλού ήτο μεμυημένος παρά του στενού φίλου του Επισκόπου Βρεσθένων Θεοδωρήτου. Κατέλιπε δε πολλούς υιούς και θυγατέρας τας μετέπειτα συζύγους Αντωνίου Σαλβαρά αξιωματικού της Φάλαγγας, Αναγνώστου Ζαφειροπούλου εκ. Γορτυνίας, γερουσιαστού κατά την επανάστασιν και Νικολάου Ι. Κορφιωτάκη του τόσον αδίκως επί μεγίστη βλάβη των συμφερόντων της Επαρχίας μας και του ΄Εθνους ολοκλήρου εν μέσαις Αθήναις δολοφονηθέντος υπουργού.
* Ο Αναγνώστης στην Ορθόδοξη και στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είναι αυτόνομος βαθμός κατώτερου κληρικού. Ο τίτλος παρελήφθη από τη χριστιανική εκκλησία από τον ιδιωτικό βίο των Ρωμαίων. Στους Ρωμαίους οι αναγνώστες (lectores) ήταν λόγιοι δούλοι που οι αφέντες τους τους είχαν αναθέσει αυτή ακριβώς τη δουλειά: να αναγινώσκουν σ' αυτούς είτε στο τραπέζι είτε σε ώρες σχόλης. Ο Αύγουστος είχε αναγνώστη που του διάβαζε όταν είχε αϋπνίες. Αναγνώστη είχε και ο Αττικός, ο Πλίνιο ο πρεσβύτερος και άλλοι.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνώστης αποκαλείται ο αυτόνομος βαθμός κατώτερου κληρικού, του οποίου η διακονία σχετίζεται με την ανάγνωση αγιογραφικών κειμένων, τα οποία σε συνέχεια της ιουδαϊκής παράδοσης αναγιγνώσκονται στις χριστιανικές ακολουθίες κατά την τέλεση των Ιερών Μυστηρίων. Συνήθως ο βαθμός του Αναγνώστη αποτελεί προπαρασκευαστικό στάδιο για την είσοδο των λαϊκών στον ανώτερο κλήρο, ενώ αρκετές φορές απονέμεται και στους ιεροψάλτες. Η χειροθεσία κάποιου σε αναγνώστη γίνεται από τον Επίσκοπο με την ανάγνωση ειδικής ευχής. Ο κύριος λόγος της δημιουργίας αυτής της ειδικής τάξης κληρικών ήταν η ανάγκη για πρόσωπα με εξειδικευμένη καλλιέργεια στην ανάγνωση των Γραφών.
Στα πρωτοχριστιανικά χρόνια ο αναγνώστης εκφωνούσε και τον Αποστολικό ανάγνωσμα και το Ευαγγέλιο. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας στην Απολογία του κάνει αναφορά στη συνήθεια της δημόσιας ανάγνωσης από τα «ἀπομνημονεύματα τῶν ἀποστόλων ἢ τὰ συγγράμματα τῶν προφητῶν» από τους πρώτους Χριστιανούς. Με την πάροδο του χρόνου όμως η σημασία του αξιώματος μειώθηκε και την ανάγνωση του Ευαγγελίου τελεί πλέον ο Διάκονος, ενώ ο Απόστολος εκφωνείται είτε από τον υποδιάκονο, στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, είτε από τον ψάλτη ή άλλον λαϊκό στη Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο ρόλος του αναγνώστη περιορίστηκε στα υπόλοιπα ιερά αναγνώσματα, τα οποία αναγιγνώσκονται στη χριστιανική λειτουργία (προφητείες, ψαλμοί και άλλα αποσπάσματα από την Παλαιά Διαθήκη).
Μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο περίπου, οι αναγνώστες, ως κατώτεροι κληρικοί, αποκλείονταν και αυτοί όπως οι ανώτεροι από την υποχρεωτική στράτευση και επιστράτευση, ενώ ήταν υποχρεωτικό να φοράνε όχι μόνο μέσα στο ναό, αλλά και στις δημόσιες εμφανίσεις τους εσώρασο γκρίζου χρώματος και μαύρο εξώρασο, καθώς και να φέρουν υπογένειο. Άλλο επίσης χαρακτηριστικό της σπουδαιότητας του ρόλου του αναγνώστη στην εκκλησία, αλλά και της κοινωνικής αποδοχής και σεβασμού που απολαμβάνε, είναι το γεγονός ότι έως και σήμερα στην Επτάνησο τον αναγνώστη τον αποκαλούν κατά το τοπικό ιδίωμα «abate» που στα ιταλικά σημαίνει ηγούμενος, ίσως γιατί στα μοναστήρια τα του αναγνώστη τα απαγγέλλει συχνά ο προεστώς, δηλαδή ο ηγούμενος. Οι αναγνώστες ευλογούνταν από τον Επίσκοπο για να διαβάζουν και να υπομνηματίζουν τις Γραφές, στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Επίσης αναλάμβαναν κατηχητικό ρόλο και εκφωνούσαν ποιμαντικές ομιλίες προς την τοπική κοινότητα. Στα καθηκόντά τους περιλαμβανόταν και η συμμετοχή στην υμνολογία. Στην Εκκλησία της Ελλάδος, σήμερα, είναι ο μοναδικός, από τους πολλούς παλαιότερους, βαθμός κατώτερου κληρικού που εξακολουθεί να υφίσταται.
Από OrthodoxWiki
