Προς τους κατοίκους του προσφυγικού χωριού Λιβερά της Σπάρτης.
Αγαπητοί μου συντοπίτες της αλησμόνητης Πατρίδας, Χριστός Ανέστη και χρόνια πολλά.
Ήμουν πολύ μικρός, όταν διάβασα στο περιοδικό ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ ένα εξαιρετικό άρθρο για την εγκατάσταση των κατοίκων της Λιβεράς του Πόντου στην περιοχή της Σπάρτης.
Ευτύχησα αργότερα στο πανεπιστήμιο να έχω φοιτήτρια μου τη Μαρία Νεοφωτίστου, μία εξαιρετική πλέον εκπαιδευτικό, που τιμά τον τόπο της και την προσφυγική καταγωγή της.
Στο μάθημα της Νεοελληνικής Ιστορίας η εργασία της ήταν η Εγκατάσταση των Ποντίων στη Λιβερά της Σπάρτης. Η παρέμβαση του αδελφικού μου φίλου και συμφοιτητή Κωνσταντίνου Τzανετάκου να προσκληθώ ως κύριος ομιλητής της 29 Μαΐου από το Δήμο και τη Βιβλιοθήκη της Σπάρτης, μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά τους εναπομείναντες Λιβερίτες του χωριού.
Κατάγομαι από την περιοχή της Σεβάστειας του Πόντου. Είχα όμως την ευτυχή συγκυρία να δεθώ ιστορικά με το μεγαλοχώρι σας, που τα τελευταία χρόνια ήταν και η έδρα της μητρόπολης Ροδοπόλεως.
Ως πριν από δύο χρόνια στη Λιβερά ζούσε ο Ηλιάς Καραγκέζ, μία εξαιρετική προσωπικότητα, ένας ξεχωριστός λαϊκός διανοούμενος, λάτρης της τοπικής ιστορίας και του ποντιακού πολιτισμού. Ευτύχησα να τον φιλοξενήσω και εγώ στη Θεσσαλονίκη. Τα δώρα του ανεκτίμητα. Ένα μπουκέτο παρχαρί (ορεσίβια) λουλούδια, που τα ονομάζουμε και σήμερα Παναγίας δάκρε. Για χρόνια είχαμε επικοινωνία.
Στο τελευταίο μου ταξίδι το 2012 στον Πόντο, έκλεψα λίγο χρόνο από τα πολλά μου ενδιαφέροντα και αποφάσισα να πάω στη Λιβερά για να τον δω. Μόλις με είδε από μακριά, κάνει τον σταυρό του και με μία ανακούφιση μου λέει: Κώστη, η Παναϊα έστειλέ σε, (Κώστα η Παναγία σε έστειλε).
Τα καλοκαίρια πολλοί προσκυνητές από την Ελλάδα επισκέπτονται τα χωριά τους. Περιτριγυρίζουν με νοσταλγικό πόνο τους δρόμους, τα σπίτια και τα νεκροταφεία τους ανάβοντας, όπου μπορούνε, κεριά για τα αγαπημένα πρόσωπά τους. Πολλοί συμπατριώτες μας επισκέπτονται και τη Λιβερά, γιατί τα τελευταία χρόνια είχε ουσιαστική συμμετοχή στα ιστορικά δρώμενα της περιοχής, ως έδρα μητροπόλεως.
Κάποιοι από τους νεοφερμένους ξενομερίτες Τούρκους, που εγκαταστάθηκαν εκεί, πιστεύουν ακόμη και σήμερα ότι πηγαίνουμε όχι ως προσκυνητές, αλλά για να ξεθάψουμε κρυμμένους θησαυρούς.
Οι νέοι ανιστόρητοι φανατικοί μουσουλμάνοι νεοπρόσφυγες, ονειρευόμενοι αμύθητους θησαυρούς, λίγες ημέρες νωρίτερα πήγαν στο ιερό της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη και σκάψανε τον τάφο του τελευταίου ιερέα. Δεν βρήκαν τίποτα, άφησαν όμως ανοικτό τον τάφο με τη νεκροκεφαλή πάνω από τα χώματα.
Ο Καραγκέζ, που η ερειπωμένη εκκλησία δεν είναι μακριά από το σπίτι του, μόλις είδε το αποτρόπαιο θέαμα, πήρε με πολύ σεβασμό την κάρα του ιερέα στο σπίτι του, την έπλενε και την τύλιξε σε ένα κεντημένο ύφασμα. Θυμάμαι με ακρίβεια τη λακωνική στιχομυθία. «Εγώ είμαι αμαρτωλός. Θα πρέπει κάποιος παπάς να τη διαβάσει και να την ξαναθάψει. Η Παναγία σε έστειλε να την πάρεις μαζί σου».
Υπάκουσα στην εντολή του. Όταν έφτασα στην Ελλάδα, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ζήτησα να μάθω ποιος ήταν ο τελευταίος ιερέας του Αγίου Ιωάννου της Λιβεράς. Η απάντηση ήρθε από πρόσφυγες των χωριών της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας.
Μύρων Μυρίδης με είπαν ότι ονομαζόταν με σεβασμό και αγάπη κάποιοι γέροντες και γριές, που είχαν ακόμη θετικά ακούσματα για τη δράση του. Κάποια ηλικιωμένη γιαγιά από τον Τετράλοφο της Κοζάνης πρόσθεσε ότι οι Μυρίδηδες εγκαταστάθηκαν στη Λιβερά της Σπάρτης.
Τότε θυμήθηκα τον συνάδελφο μου στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης με το ίδιο όνομα και επίθετο. Τον βρήκα μετά από δύο εβδομάδες. Στην ερώτηση μου, αν έχει κάποια σχέση με τον μακαριστό ιερέα μου απάντησε ότι καταγόταν από τη Λιβερά της Σπάρτης και ότι όλο το σόι του ήταν παπάδες. Τα παιδιά του ιερέα ξενιτεύτηκαν στην Αμερική. Στο χωριό πρέπει να υπάρχουν σήμερα κάποιοι μακρινοί συγγενείς του.
Στον Τετράλοφο ήρθα σε επαφή με τον πρόεδρο του τοπικού ποντιακού συλλόγου να ενταφιάσουμε την κάρα του ιερέα στο πίσω μέρος του ιερού της εκκλησίας. Πρώτη μου σκέψη ήταν να τον ενταφιάσω δίπλα στον πατέρα μου, που αναπαύεται στο κοιμητήριο της Παναγίας Σουμελά, την οποία υπηρέτησε 25 χρόνια ως ιερατικός προϊστάμενος. Θεώρησα όμως πιο λογικό να αναπαυθεί κοντά σε δικούς του ανθρώπους. Σήμερα η κάρα του αναπαύεται στο φιλόξενο ποντιακό χωριό Τετράλοφο της Κοζάνης.
Είμαστε περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Έλληνες ποντιακής καταγωγής που στη συμφορά του Ελληνισμού της Ανατολής μπορεί να χάσαμε το σώμα του Πόντου, αλλά δε χάσαμε τη ψυχή μας. Οι εκδηλώσεις των εκατό χρόνων της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου το επιβεβαιώνει.
Την αγάπη μου και την εκτίμηση σε όλους σας.
Χριστός Ανέστη.
Κωνσταντίνος Φωτιάδης, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη
16/05/2019
Φίλε Τάκη εάν θέλεις δημοσίευσέ το στον Παρατηρητή.
Σημείωση. Ο συνάδελφός του καθηγητής που αναφέρεται σε κάποιο σημείο της επιστολής, είναι ο Μύρων Μυρίδης καθηγητής (και τώρα συνταξιούχος), στο τμήμα Τοπογράφων Μηχανικών του Α.Π.Θ.
Με αγάπη ο φίλος σου Γ. Μυρίδης.
Πηγή φωτογραφίας: http://www.pontos-news.gr/village/101056/livera
