Από διήγηση της θείας μου Πότας Αντωνάκη – Kακαφλίκα, επισημαίνω γυναίκα από παλιά Καστανιώτικη οικογένεια και εντελώς ακομπλεξάριστη και πρωτοπορειακή για την εποχή της.
Μου έλεγε.

Γεννήθηκα το 1915 στο χωριό Καστρί-Καστορείου Σπάρτης, από φτωχούς γεωργούς γονείς. Μεγάλωσα κοντά τους κάτω από πολλές και ποικίλες δυσκολίες κι ανέχειες της καθημερινής ζωής, ώσπου έγινα 21 χρόνων.
Το 1936 τον Οκτώβρη με κάλεσαν να υπερετήσω τη στρατιωτική μου θετία. Παρουσιάστηκα στο ενδέκατο Συν/γμαΠεζικού Τρίπολης, σε λόχο βαθμοφόρων. μετά από εξάμηνη εκεί εκπαίδευση αποσπάστηκα στα Βουλγαρικά σύνορα και από εκεί πήρα το στρατιωτικό μου απολυτήριο. στις αρχές της στρατιωτικής μου θετίας μεταξύ των άλλων που διδάχθηκα, διδάχθηκα, πως, αν τύχει, να υπερασπίζουμαι την Πατρίδα από όποιον αναίτια ήθελε καταχτήσει αυτή.

Γράφει ο Παναγιώτης Ξιάρχος

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΞΙΑΡΧΟΣ
Παναγιώτης Γεωργίου Ξιάρχος
κάτοικος καστορείου και γεννηθείς εις καστόρειον λακωνίας το έτος Φεβρουαρίου 15- 1895 ανεχώρησεν δια τας Ηνωμένας Πολιτείας της Αμερικής το έτος 1914. Το έτος 1950 και μήνα 22 Νοεμβρίου και ημέραν τετάρτην έκαμον ως πρωτεργάτης και ενέργειαν να συμβουλευθώ πώς πρέπει να κάμνω δια να έχωμεν επιτυχίαν του μεγάλου έργου να ιδρυθεί Γυμνάσιον εις καστόρειον (Καστανιά του Νομού λακωνίας (Λακεδαίμονος) αλλά επειδή είμαι συνδρομητής της ελληνικής εφημερίδας όνομα ελεύθερον βήμα και η εφημερίς έχει δικηγόρον και δίδει συμβουλάς εις διαφόρους ερωτήσεις οι οποίες δημοσιεύονται εις την εφημερίδα απεφάσισα να γράψω τι πρέπει να πράξω δια να έχωμεν επιτυχίαν εις το έργον αυτό ανέγερσιν, γυμνασίου εις καστόρειον λακωνίας έγραψα εις την εφημερίδα το έτος 1950 Νοεμ. 22 ημέραν Τετάρτη.

Κατά τα έτη 1923-24 ήλθαν στο Καστρί 216 Πόντιοι πρόσφυγες, και ίδρυσαν εδώ το συνοικισμό Νέα Λιβερά. Λόγω της σκληρής δουλειάς και του σχετικά μικρού αριθμού Ποντίων δεν υπήρχε οργανωμένη πνευματική κίνηση στίς τάξεις των προσφύγγων, με αποτέλεσμα να ξεχαστεί σχεδόν ή ποντιακή γλώσσα και η πνευματική κληρονομιά (τραγούδια, παραμύθια, μοιρολόγια κ.τ.λ.).

Τότε οι αντάρτες βγάναν φυλάκιο από μακριά να βλέπουν τι γίνεται. Είδανε ότι έρχονται Γερμανοί και ειδοποίησαν με τα ντουφέκια τον κόσμο. Ειδοποίησαν οι δικοί μας οι αντάρτες ότι έρχονται Γερμανοί και το βάλαμε στα πόδια. Είχαμε φοβηθεί. Φτάσαμε στον Κουρεμένο. Εμείς οι νέοι προ παντός. Μείναμε εκεί μέχρι που μάθαμε ότι φύγανε οι Γερμανοί. Εκεί μας φιλοξενήσανε σε ένα καλύβι, μας είχανε τσιτώσει τα παπούτσια και ήμασταν ξυπόλητοι με τα παπούτσια στο χέρι σ' εκείνο το βουνό κοντά στο Παρδάλι.